بیشتر اوقات فکر می کنیم آزار و اذیت کلامی به راحتی قابل تشخیص است اما باید گفت این نوع سوء استفاده انواع گوناگونی دارد که شاید تا به حال در مورد آنها نشنیده باشید. اینگونه به نظر می رسد که سوء استفاده کلامی تنها محدود به تحقیرکردن، سرزنش و بی احترامی است، در حالی که اگر تحت نظر یک روانشناس حاذق در مراکز روانشناسی قرار بگیرید، متوجه خواهید شد که خیلی از اوقات مورد آزار و اذیت کلامی قرار گرفته اید و این را نمی دانستید! برای شروع مقاله بهتر است سوء استفاده کلامی را تعریف کنیم.

سوء استفاده کلامی چیست؟

این نوع سوء استفاده مانند خیلی از آزار ها از جمله آسیب فیزیکی و سوء استفاده جنسی می تواند مشخص و قابل تشخیص نباشد. اما باید بدانیم عدم تشخیص و آگاهی ما نسبت به انواع آن به معنی نبود و یا کم اتفاق افتادن آن نیست.

سوء استفاده کلامی زمانی اتفاق می افتد که در حال معاشرت و ارتباط ناسالم هستیم، ارتباطی که موجب آسیب می شود. فردی که مورد این سوء استفاده قرارمی گیرد بخاطر برخوردی که دیده است خود را مورد سرزنش و پرسش قرار می دهد. احساس بی کفایتی و بی ارزشی می کند. به نوعی آزار کلامی از سمت فرد متجاوز وسیله ای است برای کنترل اوضاع و دست گیری قدرت. این نوع سوء استفاده می تواند دائمی نباشد و برعکس بسیار ظریف صورت گیرد به نوعی که فردی که مورد این آزار قرار گرفته است شوک شود و احساس گیجی کند.

اجازه دهید یک نکته بسیار مهم را با شما در میان بگذاریم، در پاراگراف بالا گفته شد که خیلی از اوقات این آزار به صورت نامحسوس اتفاق می افتد. اما در این مورد باید گفت که خیلی از زوج های جوان که به مشاور قبل ازدواج مراجع می کنند موضوع و مشکل خود را اینگونه مطرح می کنند که پارتنر من فرد مهربانی است و من را خیلی دوست دارد اما بعضی اوقات طوری صحبت می کند که واقعا گیج می شوم! برای مثال می گوید تو نیازی نیست حرف بزنی یا میشه ساکت باشی؟ زوجین اصولا این نحوه برخورد پارتنر خود را به حساب خستگی و دغدغه های رومزه زندگی می گذارند. باید بدانیم نباید از کنار اینگونه رفتار ها به سادگی گذشت چرا که رفتار های محبت آمیز پارتنرتان توجیه و دلیل منطقی  برای ندیدن آزار های کلامی او نیست. مسلما ندیدن این رفتار منفی، کم کم باعث ندیدن خودتان می شود. شاید فکر کنید اگر در مقابل فردی که شما را مکررا زیر سوال می برد سکوت کنید و به سادگی از آن گذر کنید در حال تلاش برای رابطه تان هستید، اما توجه کنید برای ندیدن خودتان به عنوان یک انسان، در حال تکاپو هستید و این موضوع برخلاف خواسته قلبیتان، رابطه تان را دچار مشکل می کند.

انواع سوءاستفاده کلامی:

یک) سرزنش کردن: تو باعث شدی من عصبانی بشم! در این نوع آزار کلامی فرد متجاوز، دیگری را وادار به پذیرفتن خطایی می کند که در آن نقشی نداشته است و به قربانی این حس را می دهد که اگر اتفاقی افتاده است خود او باعث و بانی بوده است.

دو) انتقاد کردن: چقدر چاق شدی! چقدر شکسته شدی! فرد متجاوز سعی می کند با انتقاد کردن، قربانی را آزار دهد و با اظهار نظر های بی دلیل سعی در تخریب و ایجاد حس بد در فرد مقابل را دارد. این نحوه برخورد عمدh صورت می گیرد چرا که ممکن است به او تذکر داده شود که صحبتش باعث ناراحتی شده است اما با او با الفاظی مانند مگه دروغ میگم؟ یا لطفا نگاهی به آینه کن رفتار خود را توجیه می کند.

سه) قضاوت کردن: اینا بچه دار نمیشن الکی میگن بچه نمی خوایم! زمانی که آدمها را براساس آن چیزی که هستند نمی پذیریم و دنیای آنان را بر اساس باورها و انتظارات خود ارزیابی می کنیم در حال آزار کلامی هستیم! قضاوت کردن یعنی برچسب غیر واقعی زدن به دیگران چرا که عقایدشان در ذهن ما جایی ندارد.

چهار) اسم گذاشتن: شبیه نی قلیون شدی یا مثلا نردبونی هستیا! اینها الفاظی است که خیلی از اوقات دوستان و نزدیکان به حساب شوخی به دیگران نسبت می دهند و فکر می کنند آدمهای فان و با مزه ای هستند. اما از چه زمانی تحقیر کردن و از بین بردن اعتماد بنفس یک نفر کار جالبی شده است؟ ما با نام گذاری افراد موجب آسیب زدن به حس امنیت آن ها می شویم.

پنج) تهدید کردن: اگر یکبار دیگه اینکار رو کنی کلا حذفت می کنم! با این نوع آزار، آدمها را با خصوصی ترین ترس ها و یا رازهایشان تهدید می کنیم تا اوضاع را تحت کنترل خود بگیریم. خیلی وقتها این بی احترامی ها می توانند کم کم بر تمام ابعاد زندگی به خصوص زندگی مشترک اثر بگذارند. برای مثال روانشناسان سکس تراپی می گویند بی احترامی و آزار کلامی زوجین موجب ایجاد احساساتی مانند خشم، ترس ،شک به خود، افسردگی و اضطراب می شود که رابطه را به خطر می کشاند.

شش) امتناع کردن: کاش روزی من رو هم ببینی! شاید عجیب باشد اما خیلی وقتها ندیدن یکدیگر، ابراز علاقه نکردن و بی تفاوتی نوعی آزار کلامی است. چرا که هر یک از ما نیاز به شنیدن و بازخورد مثبت گرفتن از آدمهای مهم زندگیمان داریم.

در بالا به شش مورد سوء استفاده کلامی پرداخته شد که آگاهی از آنها می تواند موجب بهبود زندگی هر یک از ما شود. چرا که آگاهی همچون نوری است که موجب آشکار شدن نقاط کوری می شود که مشکل ساز هستند. اگر فکر می کنید مورد آزار کلامی قرار گرفته اید و این آزار احساسات مختلفی را در شما بیدار کرده است و نیاز به کمک روانشناس دارید می توانید به یک مرکز مشاوره خانواده تهران از جمله کلینیک انتخاب نو مراجعه کنید و در کنار روانشناسان برتر این مجموعه برای زندگی بهتر و شناخت بیشتر خود قدمی بردارید.

نویسنده : محدثه بیاتی

تلفن : 22593216 – 22795735 

آدرس : قیطریه – بلوار کاوه جنوب – نرسیده به خیابان دولت – نبش کوچه اخلاقی غربی – پلاک 29 – طبقه3